Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΦΛΩΡΟΥ
Βρίσκεται στο δρόμο της εθνικής οδού Τρίπολης – Καλαμάτας στο χωριό Άγιος Φλώρος, ΔΔ του Δήμου Αρφαρών και είναι διατηρητέο μνημείο της φύσης (απόφαση υπουργείου γεωργίας 180324/6701/30-8-85)
Δίπλα του βρίσκεται μία από τις μεγαλύτερες πηγές του Πάμμισου.
Μέσα στην κουφάλα του όταν ήμουν μικρός στο πανηγύρι του χωριού (γίνεται κάθε χρόνο στις 18 Αυγούστου), εκεί ο μπάρμπας μου Βαγγέλης Βάκρινος φύλαγε την πραμάτεια του από τους επίδοξους κλέφτες, και κοιμόμουν τις νύχτες.
Στην επανάσταση του 1821 οι Τούρκοι είχαν κρεμασμένα στις νάκες τα βυζανιάρικα παιδιά και ορισμένα από αυτά με το βύζαγμα είχαν ακρωτηριάσει τα δάχτυλά τους, προκαλώντας έτσι τους Έλληνες και τις Ελληνίδες.
Σε απόσταση 500 μέτρων από τον πλάτανο ο Σουηδός Νάταν Βαλμίν το 1933 ανακάλυψε το ναό του Παμμίσου με σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα, (περιγράφονται στο βιβλίο του δάσκαλου Θεοδωρακόπουλου που κατάγεται από το χωριό).
Ο Πάμμισος αρδεύει την Μακαρία Πεδιάδα με ένα μεγάλο φράγμα στο χωριό Αρι (πήρε το όνομα από άγαλμα που βρέθηκε χωρίς μύτη), και έχει διαμορφωθεί κατάλληλος χώρος και για δεύτερη συνεχή χρονιά φέτος 2005 γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις) και καταλήγει στην Μπούκα, όπου εκεί στην εποχή της Βενετοκρατίας υπήρχε το νιβάρι με την ονομασία <Κουλντούκι> που τροφοδοτούσε ψάρια όλη τη Μεσόγειο. Δίπλα στην είσοδο του υπάρχει το τελωνείο χωρίς καμιά ενημερωτική πινακίδα από το δήμο Μεσσήνης. Σε απόσταση 1000 μέτρων από τον πλάτανο του αγίου Φλώρου υπάρχει η Βυζαντινή εκκλησία Παναγία στη θέση Καμάρι με 3 σκαλιά κατάβασης στο δάπεδο, τοιχογραφίες και απέξω υπάρχει υπεραιωνόβια βελανιδιά. Πρέπει να χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο της φύσης μαζί με τις βελανιδιές στην εκκλησία Κλήσα Πόρτη ,στην Αρχαία Μεσσήνη καθώς επίσης και οι υπεραιωνόβιες ελιές της Βαλύρας. Το 1821 ήταν κρυφό σχολειό και δίπλα είναι το τσιμεντένιο βενετσιάνικο αυλάκι με τους νερόμυλους. Παραπάνω από το εκκλησάκι υπάρχει και άλλος παλιός ναός ο αγιος Αθανάσιος που και αυτός έχει αιωνόβια βελανιδιά.Οι βελανιδιές στη Σκάλα και Αρχαία Μεσσήνη ανήκουν σε διαφορετικά είδη και έχουν διαφορετικό μέγεθος βελανιδιού, φύλλου και κυπέλλου, όπως δείχνουν οι φωτογραφίες.
Ο Παυσανίας περιγράφει ότι ο Πάμμισος ήταν πλωτός ποταμός και μικροί όταν κάναμε βουτιές στο «Μεγάλο Μάτι» υπήρχαν μεγάλοι κρίκοι όπου έδεναν τα πλοία. Σήμερα υδρεύει και αρδεύει πολλούς δήμους της περιοχής. Από τον Άγιο Φλώρο καταγόταν ο εκδότης των περιοδικών του Μεσοπολέμου «Μπουκέτο» και «Οικογένεια», Θεοδωρόπουλος που τώρα έχουν μεγάλη συλλεκτική αξία γιατί τα εξώφυλλά τους είναι χρωμολιθόγραφα. Έχω την τύχη να έχω στην κατοχή μου μερικά τεύχη του περιοδικού Μπουκέτο και σύντομα στο άμεσο μέλλον θα πραγματοποιηθεί κάποια εκδήλωση
Ο Συβότας το 845-795 π.Χ. καθιέρωσε ιδιαίτερες εορτές στον ποτάμιο θεό Πάμμισο, τα λεγόμενα «Παμμίσια» για τις ευεργεσίες που πρόσφερε στους παραποτάμιους γεωργοκτηνοτρόφους. Αυτό αποδεικνύεται από τις επιγραφέςπου βρέθηκαν στο ναό: «Δέξιππος ευχήν υπηκόω Παμμίσω» και «Ασηληπιόδωρος Παμμίσω».
Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ
Του κάκου σε βαραίνουν τα χεινόπωρα!
Γεράματα δεν έχεις γερο-πλάτανε.
Την άνοιξη είσαι νιος και πάλι πράσινος.
Μια μέρα να ξαπόσταινα στον ίσκιο σου,
Στη βρύση όπου πίνεις να ξεδίψαγα
Και να ‘βλεπα το τι είδες τον παλιό καιρό!
Για πες μου για τα χιόνια πώς τα βάσταξες,
Τα καλοκαίρια, πες μου, πώς τραγούδησες,
Πώς έβλεπες του κλέφτες τους αρματολούς.
Για το μικρό, για πες μου, το κλεφτόπουλο,
Που στο λιθάρι πρώτο και στο πήδημα
Τα βόλια λαχταρούσε, τις λαβωματιές.
Αν έλυνε την αιώνια σιωπή του, όπως παρακαλεί στο ποίημά του ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ίσως ξεπερνούσε τους καλύτερους ιστορικούς με τις ενδιαφέρουσες και συγκινητικές μνήμες του. τόμοι πολλοί θα γράφονταν για όσα άκουσε και είδε στο πέρασμα αιώνων. Δυστυχώς όμως κρατάει επίμονα σφαλιστό το στόμα του
Το πελώριο και ιστορικό αυτό δέντρο βρίσκεται ριζωμένο στο κέντρο του χωριού, ρουφάει ανυπολόγιστη ποσότητα νερού από την ευρισκόμενη κοντά του πηγή και χαρίζει το δροσερό ίσκιο του στους ντόπιους και στους περαστικούς.
Η περιφέρεια του κορμού στο πιο λεπτό σημείο του είναι 8,35μ., η οριζόντια διάμετρός του φυλλώματός του 35μ. και το ύψος του 19μ. Το ύψος του μέτρησε με το υψόμετρο FANSTMMANN ο πτυχιούχος δασολόγος του Δασαρχείου Καλαμάτας κ. Παναγιώτης Μπαζίγος ο οποίος προθυμότατα ήρθε στο χωριό στις 17 Οκτωβρίου 1980 μετά από παράκλησή μου. Εκφράζω σε αυτόν τις θερμές μου ευχαριστίες.
Το αιωνόβιο αυτό δέντρο συνδέεται με τα εξής γεγονότα:
1) Στον πλάτανο έγινε μεγάλη υποδοχή στον καπετάν Γιαννάκη Κουτήφαρη από Έλληνες και Τούρκους το 1715, όταν επέστρεφε από την Κόρινθο στην Μάνη. Οργανώνουν αγώνες σκοποβολής με κανόνια, παιχνίδια διάφορα, κυνηγετικές εκδρομές, χορούς και τόσα άλλα στο Άργος, στο Ναύπλιο, στη Μαντίνεια, στο Λεοντάρι, στον Άγιο Φλώρο, όπως ακριβώς περιγράφει τα γεγονότα ο αγωνιστής του 1821 και λόγιος Χριστόδουλος Καπετανάκης στο «Ιστορικό του Μπάσι Καπετάν Γιαννάκη», το οποίο περιέχεται στο βιβλίο του Γιάννη Αναπλιώτη «Ένα ιστορικό ταξίδι 1715»: «…Ξημερώνοντας ο Θεός την ημέρα επήγα και αποχαιρέτησα όλους και ιππεύσαμεν. Μας εξέβγαλαν (από το Λεοντάρι) έως κάτω εις την πεδιάδα. Και αποχαιρετώντες αναχωρήσαμεν αμφότεροι. Μας εσυνόδευσαν και Λεονταρίτες έως τα Τερβένια της Μεσσηνίας, εις τα χάνια, και εκεί επρογευματίσαμεν. Και οι Λεονταρίται, Τούρκοι και Χριστιανοί, επέστρεψαν εις το Λεοντάρι, ημείς διά την Καλαμάταν και μας εσυνόδευσαν οι δερβιναγάδες και καπόμπασοι. Αλλά φθάνοντες εις των Άγιον Φλώρον, εκεί όπου αι πηγαί του ποταμού Παμίσου εύρομεν τον βοίβοντα και άλλους Τούρκους και προεστούς της Καλαμάτας και μας επερίμεναν εκεί έχοντας ετοιμασίας. Εξεπεζεύσαμεν εκεί και άρχισαν να μας δέχονται και να χαιρετά ένας και άλλος ημάς πιάνοντάς μας από τας χείρας και μας εσυχάριαζαν. Μας λέει ο βοίβοντας: “καπετάν Γιαννάκη, ετώρα θα αναπαυθείς εδώ και θα γευματίσωμεν από κάτω εις ταις σκιαίς των πλατάνων. Και το εσπέρας θα κάμομεν τον δείπνον εις την Καλαμάταν, εκεί οπουσί περιμένει ο Τάρταρης του Υψηλοτάτου Σατιραζάμ”. Εστάθημεν εκεί και είχον ταβούλια ή τύμπανα και λοιποί εξευκάραμεν με ταις βέργαις μας δηλαδή εγλεντούσαμεν και επίναμεν τα κιμπούτζα μας και εθεωρούσαμεν αυτούς του χορεύοντας και επίναμεν από εκείνο το δροσερώτατον ύδωρ των πηγών του Παμίσου…»
2) Κατά την Τουρκοκρατία και ιδιαίτερα κατά το φοβερό κατατρεγμό των κλεφτών το 1805 και κατά την επανάσταση πολλοί Έλληνες κρεμάστηκαν σε αυτόν από τους Τούρκους και τους άφηναν εκεί αρκετές μέρες κρεμασμένους για εκφοβισμό των περαστικών. Μεταξύ αυτών αναφέρεται ο Φορέτος Πολυχρόνης από τον Άγριλο.
3) Επιστρέφοντας ο Ιμβραήμ από το Μεσολόγγι και περνώντας από τον Άγιο Φλώρο βρήκε 6 βρέφη μέσα σε νάκες κρεμασμένες από τον πλάτανο και δεν τα πείραξε. Τα έσωσε από την πείνα μετά ο Κολοκοτρώνης. «… Ο δε Θ. Κολοκοτρώνης επήρε μόνον τους σωματοφύλακες του, τους ευρεθέντας εκεί ετράβηξεν κατά τον δημόσιον δρόμον διά της Καλάμας κατόπιν των Τούρκων, διατάξας να βαρέσουν την τρουμπέταν διά να τον γνωρίσουν και διά να ενθαρρύνει τον κόσμον επροσκάλει τους ανθρώπους να καταβούν από τα βουνά , να τους ίδη και να τους εμψυχώση. Αφού δε εφθάσαμεν εις τον Άγιον Φλώρον, εκεί είναι θέσις όπου εβγαίνει κεφαλόβρυσον και έχει και μεγάλα δέντρα διά ίσκιον εκεί ηύραμεν κρεμασμένα από τα δέντρα ως εξ παιδιά μικρά βυζαστάρικα από πέντε έως επτά μηνών το καθένα, σπαργανωμένα καθώς τα είχαν οι μάναις των. Είχαν δε αποκάμει και δεν ημπορούσαν να κλάψουν καλά είχαν περάσει τρεις ημέρες αφ’ ότου είχαν φύγει εκείθεν οι Τούρκοι Αραπάδες, οίτινες είχαν κυνηγήσει της μάναις των, αι οποίαι διά να γλυτώσουν έρριψαν τα παιδιά των. Οι δε Αραπάδες παίρνοντας από χάμο τα παιδιά τα εβαστούσαν εις τα χέρια των, και δείχνοντας αυτά εφώναζαν την μάνα του καθενός, λέγοντες: «Μαρία, Μαρία στάσου να σου το δώσω». Ήθελαν με τούτο να γελάσουν την μάνα διά να την πιάσουν, διότι ενόμιζαν, ότι θα την ζαλίση ο πόνος του παιδιού και θα σταθή. Αυτοί τα είχαν κρεμάσει από τα δέντρα το καθένα με την νάκαν του, και χάριν φιλανθρωπίας δεν τα εσκότωσαν. Το θέαμα ήταν λυπηρόν. Είχαν τα χέρια των εις το στόμα των και εβύζαιναν τα δάκτυλά των τινά δε από αυτά βυζαίνοντα εμαλάκωσαν τα δάκτυλά των τα οποία εξεπέτσωσαν και εφαγώθησαν ούτως, ώστε έβγαινε αίμα και το εβύζαινον. Αφού δε πάλι εβάρεσε την τρουμπέταν, οαρχηγός και ημείς οι άλλοι εφωνάζαμεν τον κόσμον, ο οποίος ήτο εδώ και εκεί εις τα βουνά, οίτινες γνωρίσαντες την φωνήν του Αρχηγού, κατέβηκαν άνδρες και γυναίκες και τον είδαν. Τότε ο αρχηγός τους είπε να υπάγουν πάλιν οπίσω εις τα σπίτια των, όθεν είχαν φύγει. Επήραν τα παιδιά όσων εκεί ευρέθησαν αι μητέρες εις δε τα άλλα, όσα δεν είχαν αποκάμει από την πείναν, διά να ζήσουν, έδωκαν γάλα γίδινον να φάγουν. Τι απέγιναν πλέον τα παιδιά αυτά δεν το γνωρίζομεν.
Ο Κανέλλος Δεληγιάνης στα Απομνημονεύματά του (τόμος Γ΄, σελ. 19) μας πληροφορεί ότι ο Παπατσώνης με 200 παλικάρια λίγες ημέρες πριν από τη μάχη της Δραμπάλας (6-6-1825) είχε μείνει ως οπισθοφυλακή και ήρθε σε συμπλοκή με οπισθοφυλακή του Ιμπραήμ στα «Βρoμοβρυσαίκα καλύβια». Αφού πολέμησε μια ώρα, δε μπόρεσε να αντέξει άλλο στις επιθέσεις του πολυπληθέστερου εχθρού, υποχώρησε και ενώθηκε με τους άλλους οπλαρχηγούς στη Δραμπάλα. Λέγοντας δε «Βρoμοβρυσαίκα καλύβια» εννοεί πιθανότατα τις ξερόχτιστες πετροκαλύβες που υπήρχαν στα Μακραίκα και στην περιοχή της σημερινής Βρoμόβρυσης.
4).Στα χρόνια της τουρκοκρατίας ο βοεβόδας της περιοχής πήγαινε καθημερινά στην οικογένεια Μακρή ,που έμεναν πάνω από τον Αγιο Φλώρο ,έπινε μηζυθρόγαλο και τους έπαιρνε και μερικές μηζύθρες. Ο γιος βλέποντας αυτήν την αδικία, δεν άντεξε, και τον σκότωσε με ένα στυλιάρι, κτυπώντας τον στο κεφάλι. Αμέσως έφυγαν οικογενειακά και εγκαταστάθηκαν στον οικισμό Μενανα. Εκεί υπάρχει ρεματιά με πλατάνια και συνεχίζουν να έχουν ακόμη γίδια ασκώντας από γενιά σε γενιά, την κτηνοτροφία. Έπιασαν κάποτε το παιδί και το θανάτωσαν με φρικτό θάνατο, γιατί το κρέμασαν στον πλάτανο του αγίου Φλώρου.
5).Ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ σε μια περιοδεία του στην Μεσσηνία πέρασε από τον Άγιο Φλώρο. Γοητεύτηκε από το μέγεθος και τη δροσιά του πλατάνου και παρέτεινε επί πολύ τη στάθμευση. Του παρασχέσθηκε μάλιστα γεύμα από το γνωστό πολιτικό παράγοντα του Δήμου Αμφείας Ιωάννη Θεοδωρόπουλο σε ειδική εξέδρα που είχε φτιάξει επάνω στον κόσμο του πλατάνου.
6).Επί προεδρείας στην κοινότητα Αγίου Φλώρου του Σταματέλου Σταθοπούλου είχε εγκριθεί από τη Νομαρχία Μεσσηνίας να φέρει η σφραγίδα της κοινότητας ως έμβλημα τον πλάτανο.
7).Μέχρι το 1955 διατηρήθηκε το διασκεδαστικό έθιμο του κρεμάσματος σκυλιών από τον πλάτανο την Καθαρή Δευτέρα.
Για την ηλικία του μιλούν η ιστορία και η επιστήμη. Σύμφωνα με την ιστορία υπήρχε το 1715 (υποδοχή Γιαννάκη Κουτήφαρη).
Ο δασολόγος κ. Παναγιώτης Μπαζίγος προσδιόρισε την ηλικία του με την εφαρμοσμένη «μέθοδο των τρυπανιδίων» στις 17 Οκτωβρίου 1980. Από τρία δείγματα που πήρε από τρία διαφορετικά μέρη της περιφέρειας με την τρυπάνη του PRESLER είχε τις εξής μετρήσεις:
Το πρώτο τρυπανίδιο σε μήκος 85 χιλ. είχε 19 χρόνια.
Το δεύτερο τρυπανίδιο σε μήκος 65 χιλ. είχε 20 χρόνια.
Το τρίτο τρυπανίδιο σε μήκος 83 χιλ. είχε 27 χρόνια.
Ο μέσος όρος θα μας δώσει (85+65+83): 3 = 78 χιλ. και ( 19+20+27): 3 = 22 χρόνια. Δηλαδή στα 22 τελευταία χρόνια ο πλάτανος μεγάλωσε ακτινικώς 78 χιλ. η δε διάμτρος αυξήθηκε κατά 78* 2 = 156 χιλ. Επομένως κάθε χρόνο ο πλάτανος αυξάνεται κατά 156: 22 = 7,09 χιλ. Η διάμτρος είναι 2700 χιλ. και επομένως η ηλικία θα είναι 2700: 7,09 = 380,82 χρόνια. Προσδιορίζοντας όμως την ηλικία του πλατάνου σε 381 χρόνια θα πρέπει να έχουμε την επιφύλαξη ενός σφάλματος στο ότι πήραμε την ακτινική αύξηση σταθερή και ίση με 7,09 χιλ., κάτι που μπορούμε ανεπιφύλακτα να δεχτούμε για τα 20 τελευταία χρόνια όχι όμως και για τα προηγούμενα.
Δεν αποκλείεται βέβαια ο σημερινός πλάτανος να αποτελεί παραφυάδα άλλου που είχε ζήσει στην ίδια θέση πολλούς αιώνες πριν. Ας σημειωθεί τέλος, ότι 30μ. δυτικά του μεγάλου αυτού πλατάνου φύτρωσε το 1955 άλλος και το 1980 (σε ηλικία δηλαδή 25 χρόνων) είχε ύψος 12,50 μέτρων. Tου καθηγητή βιολογίας Γιάννη Δ. Λύρα
Βρίσκεται στο δρόμο της εθνικής οδού Τρίπολης – Καλαμάτας στο χωριό Άγιος Φλώρος, ΔΔ του Δήμου Αρφαρών και είναι διατηρητέο μνημείο της φύσης (απόφαση υπουργείου γεωργίας 180324/6701/30-8-85)
Δίπλα του βρίσκεται μία από τις μεγαλύτερες πηγές του Πάμμισου.
Μέσα στην κουφάλα του όταν ήμουν μικρός στο πανηγύρι του χωριού (γίνεται κάθε χρόνο στις 18 Αυγούστου), εκεί ο μπάρμπας μου Βαγγέλης Βάκρινος φύλαγε την πραμάτεια του από τους επίδοξους κλέφτες, και κοιμόμουν τις νύχτες.Στην επανάσταση του 1821 οι Τούρκοι είχαν κρεμασμένα στις νάκες τα βυζανιάρικα παιδιά και ορισμένα από αυτά με το βύζαγμα είχαν ακρωτηριάσει τα δάχτυλά τους, προκαλώντας έτσι τους Έλληνες και τις Ελληνίδες.
Σε απόσταση 500 μέτρων από τον πλάτανο ο Σουηδός Νάταν Βαλμίν το 1933 ανακάλυψε το ναό του Παμμίσου με σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα, (περιγράφονται στο βιβλίο του δάσκαλου Θεοδωρακόπουλου που κατάγεται από το χωριό).Ο Πάμμισος αρδεύει την Μακαρία Πεδιάδα με ένα μεγάλο φράγμα στο χωριό Αρι (πήρε το όνομα από άγαλμα που βρέθηκε χωρίς μύτη), και έχει διαμορφωθεί κατάλληλος χώρος και για δεύτερη συνεχή χρονιά φέτος 2005 γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις) και καταλήγει στην Μπούκα, όπου εκεί στην εποχή της Βενετοκρατίας υπήρχε το νιβάρι με την ονομασία <Κουλντούκι> που τροφοδοτούσε ψάρια όλη τη Μεσόγειο. Δίπλα στην είσοδο του υπάρχει το τελωνείο χωρίς καμιά ενημερωτική πινακίδα από το δήμο Μεσσήνης. Σε απόσταση 1000 μέτρων από τον πλάτανο του αγίου Φλώρου υπάρχει η Βυζαντινή εκκλησία Παναγία στη θέση Καμάρι με 3 σκαλιά κατάβασης στο δάπεδο, τοιχογραφίες και απέξω υπάρχει υπεραιωνόβια βελανιδιά. Πρέπει να χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο της φύσης μαζί με τις βελανιδιές στην εκκλησία Κλήσα Πόρτη ,στην Αρχαία Μεσσήνη καθώς επίσης και οι υπεραιωνόβιες ελιές της Βαλύρας. Το 1821 ήταν κρυφό σχολειό και δίπλα είναι το τσιμεντένιο βενετσιάνικο αυλάκι με τους νερόμυλους. Παραπάνω από το εκκλησάκι υπάρχει και άλλος παλιός ναός ο αγιος Αθανάσιος που και αυτός έχει αιωνόβια βελανιδιά.Οι βελανιδιές στη Σκάλα και Αρχαία Μεσσήνη ανήκουν σε διαφορετικά είδη και έχουν διαφορετικό μέγεθος βελανιδιού, φύλλου και κυπέλλου, όπως δείχνουν οι φωτογραφίες.
Ο Παυσανίας περιγράφει ότι ο Πάμμισος ήταν πλωτός ποταμός και μικροί όταν κάναμε βουτιές στο «Μεγάλο Μάτι» υπήρχαν μεγάλοι κρίκοι όπου έδεναν τα πλοία. Σήμερα υδρεύει και αρδεύει πολλούς δήμους της περιοχής. Από τον Άγιο Φλώρο καταγόταν ο εκδότης των περιοδικών του Μεσοπολέμου «Μπουκέτο» και «Οικογένεια», Θεοδωρόπουλος που τώρα έχουν μεγάλη συλλεκτική αξία γιατί τα εξώφυλλά τους είναι χρωμολιθόγραφα. Έχω την τύχη να έχω στην κατοχή μου μερικά τεύχη του περιοδικού Μπουκέτο και σύντομα στο άμεσο μέλλον θα πραγματοποιηθεί κάποια εκδήλωση
Ο Συβότας το 845-795 π.Χ. καθιέρωσε ιδιαίτερες εορτές στον ποτάμιο θεό Πάμμισο, τα λεγόμενα «Παμμίσια» για τις ευεργεσίες που πρόσφερε στους παραποτάμιους γεωργοκτηνοτρόφους. Αυτό αποδεικνύεται από τις επιγραφέςπου βρέθηκαν στο ναό: «Δέξιππος ευχήν υπηκόω Παμμίσω» και «Ασηληπιόδωρος Παμμίσω».
Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ
Του κάκου σε βαραίνουν τα χεινόπωρα!
Γεράματα δεν έχεις γερο-πλάτανε.
Την άνοιξη είσαι νιος και πάλι πράσινος.
Μια μέρα να ξαπόσταινα στον ίσκιο σου,
Στη βρύση όπου πίνεις να ξεδίψαγα
Και να ‘βλεπα το τι είδες τον παλιό καιρό!
Για πες μου για τα χιόνια πώς τα βάσταξες,
Τα καλοκαίρια, πες μου, πώς τραγούδησες,
Πώς έβλεπες του κλέφτες τους αρματολούς.
Για το μικρό, για πες μου, το κλεφτόπουλο,
Που στο λιθάρι πρώτο και στο πήδημα
Τα βόλια λαχταρούσε, τις λαβωματιές.
Αν έλυνε την αιώνια σιωπή του, όπως παρακαλεί στο ποίημά του ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ίσως ξεπερνούσε τους καλύτερους ιστορικούς με τις ενδιαφέρουσες και συγκινητικές μνήμες του. τόμοι πολλοί θα γράφονταν για όσα άκουσε και είδε στο πέρασμα αιώνων. Δυστυχώς όμως κρατάει επίμονα σφαλιστό το στόμα του
Το πελώριο και ιστορικό αυτό δέντρο βρίσκεται ριζωμένο στο κέντρο του χωριού, ρουφάει ανυπολόγιστη ποσότητα νερού από την ευρισκόμενη κοντά του πηγή και χαρίζει το δροσερό ίσκιο του στους ντόπιους και στους περαστικούς.
Η περιφέρεια του κορμού στο πιο λεπτό σημείο του είναι 8,35μ., η οριζόντια διάμετρός του φυλλώματός του 35μ. και το ύψος του 19μ. Το ύψος του μέτρησε με το υψόμετρο FANSTMMANN ο πτυχιούχος δασολόγος του Δασαρχείου Καλαμάτας κ. Παναγιώτης Μπαζίγος ο οποίος προθυμότατα ήρθε στο χωριό στις 17 Οκτωβρίου 1980 μετά από παράκλησή μου. Εκφράζω σε αυτόν τις θερμές μου ευχαριστίες.
Το αιωνόβιο αυτό δέντρο συνδέεται με τα εξής γεγονότα:
1) Στον πλάτανο έγινε μεγάλη υποδοχή στον καπετάν Γιαννάκη Κουτήφαρη από Έλληνες και Τούρκους το 1715, όταν επέστρεφε από την Κόρινθο στην Μάνη. Οργανώνουν αγώνες σκοποβολής με κανόνια, παιχνίδια διάφορα, κυνηγετικές εκδρομές, χορούς και τόσα άλλα στο Άργος, στο Ναύπλιο, στη Μαντίνεια, στο Λεοντάρι, στον Άγιο Φλώρο, όπως ακριβώς περιγράφει τα γεγονότα ο αγωνιστής του 1821 και λόγιος Χριστόδουλος Καπετανάκης στο «Ιστορικό του Μπάσι Καπετάν Γιαννάκη», το οποίο περιέχεται στο βιβλίο του Γιάννη Αναπλιώτη «Ένα ιστορικό ταξίδι 1715»: «…Ξημερώνοντας ο Θεός την ημέρα επήγα και αποχαιρέτησα όλους και ιππεύσαμεν. Μας εξέβγαλαν (από το Λεοντάρι) έως κάτω εις την πεδιάδα. Και αποχαιρετώντες αναχωρήσαμεν αμφότεροι. Μας εσυνόδευσαν και Λεονταρίτες έως τα Τερβένια της Μεσσηνίας, εις τα χάνια, και εκεί επρογευματίσαμεν. Και οι Λεονταρίται, Τούρκοι και Χριστιανοί, επέστρεψαν εις το Λεοντάρι, ημείς διά την Καλαμάταν και μας εσυνόδευσαν οι δερβιναγάδες και καπόμπασοι. Αλλά φθάνοντες εις των Άγιον Φλώρον, εκεί όπου αι πηγαί του ποταμού Παμίσου εύρομεν τον βοίβοντα και άλλους Τούρκους και προεστούς της Καλαμάτας και μας επερίμεναν εκεί έχοντας ετοιμασίας. Εξεπεζεύσαμεν εκεί και άρχισαν να μας δέχονται και να χαιρετά ένας και άλλος ημάς πιάνοντάς μας από τας χείρας και μας εσυχάριαζαν. Μας λέει ο βοίβοντας: “καπετάν Γιαννάκη, ετώρα θα αναπαυθείς εδώ και θα γευματίσωμεν από κάτω εις ταις σκιαίς των πλατάνων. Και το εσπέρας θα κάμομεν τον δείπνον εις την Καλαμάταν, εκεί οπουσί περιμένει ο Τάρταρης του Υψηλοτάτου Σατιραζάμ”. Εστάθημεν εκεί και είχον ταβούλια ή τύμπανα και λοιποί εξευκάραμεν με ταις βέργαις μας δηλαδή εγλεντούσαμεν και επίναμεν τα κιμπούτζα μας και εθεωρούσαμεν αυτούς του χορεύοντας και επίναμεν από εκείνο το δροσερώτατον ύδωρ των πηγών του Παμίσου…»
2) Κατά την Τουρκοκρατία και ιδιαίτερα κατά το φοβερό κατατρεγμό των κλεφτών το 1805 και κατά την επανάσταση πολλοί Έλληνες κρεμάστηκαν σε αυτόν από τους Τούρκους και τους άφηναν εκεί αρκετές μέρες κρεμασμένους για εκφοβισμό των περαστικών. Μεταξύ αυτών αναφέρεται ο Φορέτος Πολυχρόνης από τον Άγριλο.
3) Επιστρέφοντας ο Ιμβραήμ από το Μεσολόγγι και περνώντας από τον Άγιο Φλώρο βρήκε 6 βρέφη μέσα σε νάκες κρεμασμένες από τον πλάτανο και δεν τα πείραξε. Τα έσωσε από την πείνα μετά ο Κολοκοτρώνης. «… Ο δε Θ. Κολοκοτρώνης επήρε μόνον τους σωματοφύλακες του, τους ευρεθέντας εκεί ετράβηξεν κατά τον δημόσιον δρόμον διά της Καλάμας κατόπιν των Τούρκων, διατάξας να βαρέσουν την τρουμπέταν διά να τον γνωρίσουν και διά να ενθαρρύνει τον κόσμον επροσκάλει τους ανθρώπους να καταβούν από τα βουνά , να τους ίδη και να τους εμψυχώση. Αφού δε εφθάσαμεν εις τον Άγιον Φλώρον, εκεί είναι θέσις όπου εβγαίνει κεφαλόβρυσον και έχει και μεγάλα δέντρα διά ίσκιον εκεί ηύραμεν κρεμασμένα από τα δέντρα ως εξ παιδιά μικρά βυζαστάρικα από πέντε έως επτά μηνών το καθένα, σπαργανωμένα καθώς τα είχαν οι μάναις των. Είχαν δε αποκάμει και δεν ημπορούσαν να κλάψουν καλά είχαν περάσει τρεις ημέρες αφ’ ότου είχαν φύγει εκείθεν οι Τούρκοι Αραπάδες, οίτινες είχαν κυνηγήσει της μάναις των, αι οποίαι διά να γλυτώσουν έρριψαν τα παιδιά των. Οι δε Αραπάδες παίρνοντας από χάμο τα παιδιά τα εβαστούσαν εις τα χέρια των, και δείχνοντας αυτά εφώναζαν την μάνα του καθενός, λέγοντες: «Μαρία, Μαρία στάσου να σου το δώσω». Ήθελαν με τούτο να γελάσουν την μάνα διά να την πιάσουν, διότι ενόμιζαν, ότι θα την ζαλίση ο πόνος του παιδιού και θα σταθή. Αυτοί τα είχαν κρεμάσει από τα δέντρα το καθένα με την νάκαν του, και χάριν φιλανθρωπίας δεν τα εσκότωσαν. Το θέαμα ήταν λυπηρόν. Είχαν τα χέρια των εις το στόμα των και εβύζαιναν τα δάκτυλά των τινά δε από αυτά βυζαίνοντα εμαλάκωσαν τα δάκτυλά των τα οποία εξεπέτσωσαν και εφαγώθησαν ούτως, ώστε έβγαινε αίμα και το εβύζαινον. Αφού δε πάλι εβάρεσε την τρουμπέταν, οαρχηγός και ημείς οι άλλοι εφωνάζαμεν τον κόσμον, ο οποίος ήτο εδώ και εκεί εις τα βουνά, οίτινες γνωρίσαντες την φωνήν του Αρχηγού, κατέβηκαν άνδρες και γυναίκες και τον είδαν. Τότε ο αρχηγός τους είπε να υπάγουν πάλιν οπίσω εις τα σπίτια των, όθεν είχαν φύγει. Επήραν τα παιδιά όσων εκεί ευρέθησαν αι μητέρες εις δε τα άλλα, όσα δεν είχαν αποκάμει από την πείναν, διά να ζήσουν, έδωκαν γάλα γίδινον να φάγουν. Τι απέγιναν πλέον τα παιδιά αυτά δεν το γνωρίζομεν.
Ο Κανέλλος Δεληγιάνης στα Απομνημονεύματά του (τόμος Γ΄, σελ. 19) μας πληροφορεί ότι ο Παπατσώνης με 200 παλικάρια λίγες ημέρες πριν από τη μάχη της Δραμπάλας (6-6-1825) είχε μείνει ως οπισθοφυλακή και ήρθε σε συμπλοκή με οπισθοφυλακή του Ιμπραήμ στα «Βρoμοβρυσαίκα καλύβια». Αφού πολέμησε μια ώρα, δε μπόρεσε να αντέξει άλλο στις επιθέσεις του πολυπληθέστερου εχθρού, υποχώρησε και ενώθηκε με τους άλλους οπλαρχηγούς στη Δραμπάλα. Λέγοντας δε «Βρoμοβρυσαίκα καλύβια» εννοεί πιθανότατα τις ξερόχτιστες πετροκαλύβες που υπήρχαν στα Μακραίκα και στην περιοχή της σημερινής Βρoμόβρυσης.
4).Στα χρόνια της τουρκοκρατίας ο βοεβόδας της περιοχής πήγαινε καθημερινά στην οικογένεια Μακρή ,που έμεναν πάνω από τον Αγιο Φλώρο ,έπινε μηζυθρόγαλο και τους έπαιρνε και μερικές μηζύθρες. Ο γιος βλέποντας αυτήν την αδικία, δεν άντεξε, και τον σκότωσε με ένα στυλιάρι, κτυπώντας τον στο κεφάλι. Αμέσως έφυγαν οικογενειακά και εγκαταστάθηκαν στον οικισμό Μενανα. Εκεί υπάρχει ρεματιά με πλατάνια και συνεχίζουν να έχουν ακόμη γίδια ασκώντας από γενιά σε γενιά, την κτηνοτροφία. Έπιασαν κάποτε το παιδί και το θανάτωσαν με φρικτό θάνατο, γιατί το κρέμασαν στον πλάτανο του αγίου Φλώρου.
5).Ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ σε μια περιοδεία του στην Μεσσηνία πέρασε από τον Άγιο Φλώρο. Γοητεύτηκε από το μέγεθος και τη δροσιά του πλατάνου και παρέτεινε επί πολύ τη στάθμευση. Του παρασχέσθηκε μάλιστα γεύμα από το γνωστό πολιτικό παράγοντα του Δήμου Αμφείας Ιωάννη Θεοδωρόπουλο σε ειδική εξέδρα που είχε φτιάξει επάνω στον κόσμο του πλατάνου.
6).Επί προεδρείας στην κοινότητα Αγίου Φλώρου του Σταματέλου Σταθοπούλου είχε εγκριθεί από τη Νομαρχία Μεσσηνίας να φέρει η σφραγίδα της κοινότητας ως έμβλημα τον πλάτανο.
7).Μέχρι το 1955 διατηρήθηκε το διασκεδαστικό έθιμο του κρεμάσματος σκυλιών από τον πλάτανο την Καθαρή Δευτέρα.
Για την ηλικία του μιλούν η ιστορία και η επιστήμη. Σύμφωνα με την ιστορία υπήρχε το 1715 (υποδοχή Γιαννάκη Κουτήφαρη).
Ο δασολόγος κ. Παναγιώτης Μπαζίγος προσδιόρισε την ηλικία του με την εφαρμοσμένη «μέθοδο των τρυπανιδίων» στις 17 Οκτωβρίου 1980. Από τρία δείγματα που πήρε από τρία διαφορετικά μέρη της περιφέρειας με την τρυπάνη του PRESLER είχε τις εξής μετρήσεις:
Το πρώτο τρυπανίδιο σε μήκος 85 χιλ. είχε 19 χρόνια.
Το δεύτερο τρυπανίδιο σε μήκος 65 χιλ. είχε 20 χρόνια.
Το τρίτο τρυπανίδιο σε μήκος 83 χιλ. είχε 27 χρόνια.
Ο μέσος όρος θα μας δώσει (85+65+83): 3 = 78 χιλ. και ( 19+20+27): 3 = 22 χρόνια. Δηλαδή στα 22 τελευταία χρόνια ο πλάτανος μεγάλωσε ακτινικώς 78 χιλ. η δε διάμτρος αυξήθηκε κατά 78* 2 = 156 χιλ. Επομένως κάθε χρόνο ο πλάτανος αυξάνεται κατά 156: 22 = 7,09 χιλ. Η διάμτρος είναι 2700 χιλ. και επομένως η ηλικία θα είναι 2700: 7,09 = 380,82 χρόνια. Προσδιορίζοντας όμως την ηλικία του πλατάνου σε 381 χρόνια θα πρέπει να έχουμε την επιφύλαξη ενός σφάλματος στο ότι πήραμε την ακτινική αύξηση σταθερή και ίση με 7,09 χιλ., κάτι που μπορούμε ανεπιφύλακτα να δεχτούμε για τα 20 τελευταία χρόνια όχι όμως και για τα προηγούμενα.
Δεν αποκλείεται βέβαια ο σημερινός πλάτανος να αποτελεί παραφυάδα άλλου που είχε ζήσει στην ίδια θέση πολλούς αιώνες πριν. Ας σημειωθεί τέλος, ότι 30μ. δυτικά του μεγάλου αυτού πλατάνου φύτρωσε το 1955 άλλος και το 1980 (σε ηλικία δηλαδή 25 χρόνων) είχε ύψος 12,50 μέτρων. Tου καθηγητή βιολογίας Γιάννη Δ. Λύρα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου