Οικογένεια Δαγρέ.

Μάχη τής Γράνας

Πολιορκία τής Τριπολιτσάς 

Ο Κολοκοτρώνης στα τέλη Ιουνίου κατέβηκε με το σώμα του (2.000 άνδρες) χαμηλότερα και έπιασε θέσεις αντίκρυ του Άγιου Βλάση (καλύβα Κολοκοτρώνη) μέχρι τον Άγιο Αθανάσιο. Ο ίδιος με το επιτελείο του εγκα­ταστάθηκε στον Άγιο Θόδωρα, όπου έφτιαξε ταμπούρια και καλύβες. Ο Αναγνωσταράς ανέπτυξε τη δύναμή του (1.000 άνδρες) από το Μύλο του Βράχου μέχρι τις ράχες του Θάνα. Ο Γιατράκος (1.500 άνδρες) κατέβηκε από τις Καμάρες του Νερού μέχρι το Μεσιανό Μύλο (Πετροβούνι ή Πετροβουνάκι). Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης παρέμεινε στο Χονδρό βουνό με 800 Μανιάτες ως εφεδρεία. Ο Νικηταράς έπιασε το δρόμο του Άργους και αλλά μικρά τμήματα τοποθετήθηκαν σε διάφορες άλλες επίκαιρες θέσεις. Ο Γιάννης Δαγρές (ή Νταγρές) με 500 άνδρες στάλθηκε στη θέση Μύτικα (κοντά στο χωριό Λουκά), για να ελέγχει την περιοχή της παλιάς Μαντινείας και να φράξει το δρόμο διαφυγής προς τα Καλάβρυτα.

Ο Κολοκοτρώνης, προκειμένου νά αποτρέψει τυχόν προσπάθεια των Τούρκων νά διαφύγουν προς τήν Κόρινθο, συνέλαβε τήν ιδέα της κατασκευής μιας μεγάλης οχυρωματικής τάφρου στό στενό πεδινό χώρο ανάμεσα στόν Μύτικα καί στό απέναντι ύψωμα της Καπνίστρας. Η τοποθεσία βρισκόταν σε απόσταση μιας ώρας περίπου από τήν Τρίπολη, κοντά στό χωριό Λουκά καί από τό στενό αυτό περνούσαν οι δρόμοι προς Τσιπιανά καί Καλάβρυτα. Η τάφρος (γράνα) κατασκευάσθηκε σε τρείς ημέρες από τη δύναμη του Δαγρέ καί από κατοίκους του χωριού Λουκά. Είχε μήκος λιγότερο από 2 χιλιόμετρα καί ήταν άτεχνη καί αβαθής.

Τη νύχτα της 9ης Αυγούστου 1821 βγήκε ο Κεχαγιάμπεης από τήν πύλη του Σαραγιού, με 6.000 στρατό καί βάδισε προς τό Πηγάδι της Βολυμής. Αρχικά κατευθύνθηκε νοτιοανατολικά προς Δολιανά για παραπλάνηση καί μετά στράφηκε βορειοανατολικά. Όταν έφθασε στο Ζευγολατιό, χώρισε τη δύναμή του στα δύο. Το ένα τμήμα αναρριχήθηκε στο βουνό των Βαρσών, για νά βγουν πίσω από τό χωριό Λουκά. Το άλλο τμήμα κινήθηκε στους πρόποδες της Καπνίστρας καί πέρασε από το άσκαφτο κομμάτι της τάφρου, τήν οποία εκτίμησε σαν ένα μικρό χαντάκι άνευ σημασίας. Ένα μέρος αυτού του τμήματος επιτέθηκε τά ξημερώματα κατά του Δαγρέ στην Καπνίστρα καί αφού σκότωσε εισοσιεπτά Έλληνες τον ανάγκασε νά καταφύγει καί νά κλειστεί σε μια σπηλιά (τρύπα τού Μπούρμπουνα), όπου συνέχισε νά αμύνεται. Ο αδελφός τού Δαγρέ, ο Θανάσης, δεν θέλησε νά τον ακολουθήσει στην σπηλιά, θεωρώντας βέβαιη τήν αιχμαλωσία καί είτε αυτοκτόνησε είτε σκοτώθηκε από τους Τούρκους. Η υπόλοιπη τουρκική δύναμη συνέχισε προς Λουκά, Τσιπιανά καί Πικέρνι για νά ανακαλύψει τά κρυμμένα εφόδια των χωρικών καί τά αιγοπρόβατα που ήταν στις πτυχές τού βουνού.

Ο Κολοκοτρώνης, από τον 'Αγιο Βλάση, αντιλήφθηκε τη μάχη στην Καπνίστρα καί κινητοποίησε αμέσως τά τμήματα τού Δημήτρη Δεληγιάννη (Κυνουρίτες), τού Τζανέτου Χριστοδούλου (Φαναρίτες), τού Δημήτρη Πλαπούτα (Γορτύνιοι), τού Κωνσταντίνου Παπαζαφειρόπουλου καί ολόκληρο το σώμα των Τριπολιτών υπό τους Λαγκαδινό καί Αθανάσιο Κίτζιο. Ο ίδιος έσπευσε επίσης με το τμήμα των Επτανησίων, που αποτελούσε τήν σωματοφυλακή του, ενώ έστειλε καί ένα τμήμα για νά βοηθήσει τον Δαγρέ. Αυτό το τμήμα ανάγκασε τους Τούρκους νά υποχωρήσουν προς το χωριό Λουκά καί παρέμεινε με τον Δαγρέ στην Καπνίστρα. Ο Κολοκοτρώνης στη συνέχεια εγκατέστησε μέρος της δυνάμεως των αγωνιστών στη Γράνα καί τους υπόλοιπους στους φράκτες καί τά αμπέλια, για νά περιμένουν τήν επιστροφή των Τούρκων με τά φορτία από τα χωριά. Η διάταξη σχημάτιζε ένα κεφαλαίο Γ, με το γωνιώδες εσωτερικό άνοιγμα νά αντικρίζει τη δίοδο των υπωρειών της Καπνίστρας καί το δρόμο προς τά Τζιπιανά. Είχε φθάσει μεσημέρι καί οι Τούρκοι δεν είχαν φανεί ακόμη. Ο Κολοκοτρώνης έστειλε τον υπασπιστή τού τον Φωτάκο, έφιππο προς τά εμπρός για αναγνώριση. Σε απόσταση ενός χιλιομέτρου περίπου από τη Γράνα ο Φωτάκος είδε μια δύναμη 100 Τούρκων ιππέων που έβοσκαν τά άλογά τους. Αυτοί οι ιππείς προφανώς δεν είχαν ακολουθήσει το στράτευμα καί το περίμεναν νά γυρίσει. Οι Τούρκοι αντιλήφθηκαν τον Φωτάκο καί τον κυνήγησαν προς τη Γράνα, όπου διαπίστωσαν τήν ύπαρξη Ελλήνων αγωνιστών. Γύρισαν αμέσως πίσω για νά ειδοποιήσουν τον Κεχαγιάμπεη.

Το τουρκικό στράτευμα εμφανίσθηκε κοντά στη Γράνα το μεσημέρι με επικεφαλής το ιππικό. Ο Κεχαγιάμπεης έστειλε ένα τμήμα πεζών στην Καπνίστρα, για να ασχοληθεί με τήν ελληνική δύναμη που ήταν εκεί καί 300 ιππείς για να περάσουν τη Γράνα, τήν οποία εκτίμησε ως ακίνδυνη για το ιππικό του. Κράτησε τους άλλους 1.000 ιππείς, για να δει τά αποτελέσματα της πρώτης επέλασης. Από πίσω ερχόντουσαν, βραδυπορούντες οι υπόλοιποι πεζοί, οι οποίοι συνόδευαν τά φορτία εφοδίων που είχαν λαφυραγωγήσει. Οι 300 ιππείς πέρασαν καλπάζοντας τη Γράνα πυροβολούμενοι υπό των Ελλήνων με απώλειες 5 νεκρούς καί 10 τραυματίες.

Ο Κολοκοτρώνης είδε ότι η δύναμη της Γράνας δεν ήταν επαρκής, για να μπορέσει να αναχαιτίσει τον καλπασμό των ιππέων καί οι ταμπουρωμένοι στους φράκτες καί τ' αμπέλια ήταν μακριά καί δεν μπορούσαν να τουφεκίζουν τους ιππείς. Κατόπιν τούτου έστειλε ενισχύσεις στη Γράνα. Ο Κεχαγάμπεης εκτιμώντας ότι θα μπορούσε να εξοντώσει τη δύναμη στην τάφρο, εξαπέλυσε τους 1.000 ιππείς από βορρά καί τους 300 από νότο. Οι Έλληνες διαμοιράστηκαν, πλάτη με πλάτη, για να αντιμετωπίσουν τον διμέτωπο αγώνα καί καλυμμένοι στη Γράνα σκόπευαν καί πυροβολούσαν γονατιστοί με άνεση ενώ οι Τούρκοι, προσπαθώντας να περάσουν τήν τάφρο δεν μπορούσαν να πυροβολούν εύκολα ούτε είχαν καλό στόχο. Η επέλαση των ιππέων είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν 50 Τούρκοι, να τραυματισθούν πολλοί καί να μην μπορέσουν να περάσουν όλοι από τήν τάφρο.

Τό απόγευμα έφθασε ο κύριος όγκος τού στρατού των Τούρκων με τά φορτία των εφοδίων φορτωμένα σέ 600 άλογα καί μουλάρια. Ο Κεχαγιάμπεης έστειλε τμήματα για να προσβάλλουν τους Έλληνες στην Καπνίστρα, στη Γράνα καί στους φράκτες καί επιχείρησε να περάσει τά φορτία με τη συνοδεία τους από τήν άσκαφτη δίοδο μεταξύ της τάφρου καί της Καπνίστρας. Το ιππικό έκανε πάλι έφοδο καί από τις δύο πλευρές. Οι Έλληνες της Γράνας με πυροβολισμούς καί σπαθισμούς σκότωσαν άλλους 80 Τούρκους ιππείς. Η μάχη γενικεύθηκε καί έγινε πλέον σώμα μέ σώμα. Τελικώς, οι άντρες τού Κεχαγιά τράπηκαν σέ άτακτη φυγή πρός τήν Τριπολιτσά, εγκαταλείποντας τήν εφοδιοπομπή μέ τό πολύτιμο γι' αυτούς φορτίο καί αφήνοντας άλλους 120 νεκρούς στό πεδίο τής μάχης..

"Μία ημέρα έμαθα από έναν Έλληνα, ότι ο Κιαμίλμπεης ετοιμάζεται μέ μιά τριακοσαριά ή πεντακοσαριά διά νά υπάγη εις τήν Κόρινθο καί έμελλε ν' απεράση από τό Μήτικα. Εγώ σάν τό άκουσα αυτό (μόλον ότι ήτον ψεύμα), εγνοιάσθηκα καί επήρα 10 καβαλαραίους καί επήγα εις τό Μήτικα διά νά ιδώ τό στράτευμα καί αντί διακόσιους Τριπολιτζόταις οπού είχα διατάξει νά μένουν εκεί δέν ευρήκα παρά τριάντα. Τούς ωμίλησαν μέ τά χαράματα καί ήλθαν καί τούς εμάλωσα διατί ήτον τόσον ολίγοι.

Ο Νταγρές μέ 200 ανθρώπους ήτον εις τά Τζιπιανά καί εις ταίς ράχαις. Τότε τούς έρριξαν μερικά τουφέκια. Εκατέβηκαν καί αυτοί, καί τούς επήρα καί επήγα εις τό χωρίον Λουκά. Έπειτα επήρα τούς 200 τού Νταγρέ καί τούς έβαλα εις τό Μύτικα αντίκρυ εις τήν Καπνίστρα καί έφκιασαν ταμπούρια. Κυττάζω τήν γήν καί ήτον εύκολο νά σκαφθή από τού Μύτικα έως εις τήν πέρα μεριά τής Καπνίστρας, όπου άφηκα τούς στρατιώτας τού Νταγρέ. Ήτον μακριά ένα μίλι καί τό μισό ήτον γράνες αμπελιών, τούς λέγω νά φτιάσωμεν μία γράνα εδώ.

Ο Κεχαϊάς εις τρείς τέσσαρες ημέραις μέ 6000 στράτευμα εβγήκε καί πλακώνει τόν Νταγρέ καί τό χαλάν αυτό τό ορδί. Τού σκότωσαν 27 καί 20 λαβωμένους. Οι Τούρκοι δέν είδαν τήν γράνα, διατί ήτον νύκτα, μόνον είδαν τήν άκρην καί είπαν: οι γκιαούριδες σύνορα κάμνουν, μοιράζουν τήν γήν. Ο Νταγρές εκλείσθη εις μία σπηλιά μέ τέσσερεις. Ευθύς σάν ήκουσα τά τουφέκια, εκατάλαβα ότι εκτύπησαν τόν Νταγρέ καί εκίνησα. Ειδοποίησα όλα τά ορδιά τά καρυτινά νά τραβούν κοντά μου καί εγώ εβγήκα μέ τόν αϊουτάντε (υπασπιστή) μου Φωτάκο εις τό Χωματοβούνι, καρσί (αντίκρυ) ς' τό Μύτικα καί μιά τριακοσαριά, οι ογλιγορώτεροι, τούς έστειλα νά πιάσουν τήν γράνα καί νά πάνε εις βοήθεια τού Νταγρέ.

Οι στρατιώτες οπού είχα στείλει εκτύπησαν τούς Τούρκους αποπάνω καί τούς ετζάκισαν καί εγλύτωσαν τόν Νταγρέ. Τό μεγαλήτερο μέρος τού τουρκικού στρατεύματος ευρίσκετο εις τού Λουκά τό χωριό καί εφόρτωναν 600 φορτώματα ζωοτροφίας. Ο Κεχαϊάς έστειλε 300 καβαλαραίους διά νά 'περάσουν τήν γράνα. Τούς εβάρεσαν οι εδικοί μας καί έπειτα τούς άνοιξαν οι εδικοί μας καί επέρασαν οι 300 Τούρκοι, εσκότωσαν 5, λαβεμένοι 10, 15 άλογα. Εγώ εδυνάμωσα τούς Έλληνας. Τότε ξεκινά ο Κεχαϊάς 1000. Οι Έλληνες εδιαμοιράσθηκαν πλάτη μέ πλάτη καί ημείς εκτυπούσαμε τούς Τούρκους οπού ήτον από τό ένα μέρος καί τούς Τούρκους από τό άλλο μέρος. Τούς εκτύπησαν τούς 1000, εσκότωσαν μιά πενηνταριά απ' αυτούς καί πολλοί λαβωμένοι.

Έπειτα ήλθε καί τό μεγάλο σώμα τών Τούρκων μέ τά φορτώματα έως 600 μουλάρια καί άλογα μέ τούς πεζούς καί καβαλαραίους. Τά φορτώματα τά είχαν εις τήν άκρη. Οι Έλληνες οπού είχα στείλει εις βοήθειαν τού Νταγρέ, τούς έφεραν πολεμώντας από πίσω κατάκαμπα. Κάμνει γιουρούσι καί η περασμένη καβαλαριά καί η απέραστη, σκοτώνουν 80 καβαλαραίους καί όλα τά φορτώματα μένουν εις τήν εξουσία τών Ελλήνων."

Απομνημονεύματα Κολοκοτρώνη 

Πηγή:   Ελληνική Επανάστασις 1821, Μέρος ΙΔ'

: http://filoumenos.com/I-Istoria/I-sklabia-kai-to-1821/4562-i-poliorkia-kai-i-alosi-tis-tripolitsas.html#ixzz2dppvSK3I